The difficult thing with the uthaanka (ਉੱਥਾਨਕਾ) of Gurbani Shabads is that many of them may be fabricated. Many are also true for example the shabads addressed to Sajjan Thug, Bharthar Jogi, Sidh Gosht, Baavan Akhri et al. It’s hard to sift the truth from fiction without dib-drishti. So that being said, here is what Kavi Santokh Singh jee writes in Sooraj Prakash Raas 1, Ansu 58–59:
Ansu 58:
ਇਕ ਦਿਨ ਸ਼੍ਰੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸੁਹਾਯੋ।
ਬੈਠੇ ਹੁਤੇ ਸਿੱਧ ਇਕ ਆਯੋ।
ਬੰਦਨ ਕਰਿ ਕੈ ਗਿਰਾ ਸੁਨਾਈ।
‘ਆਪ ਲਈ ਜਬਿ ਤੇ ਗੁਰਿਆਈ ॥੫੩॥
ਤਬਿ ਤੇ ਮੈਂ ਸ਼ਰਧਾ ਉਰਧਾਰੀ।
ਦਰਸ਼ਨ ਚਹਤਿ ਰਹ੍ਯੋ ਹਿਤਕਾਰੀ।
ਬਡੇ ਭਾਗ ਜਾਗੇ ਅਬਿ ਮੇਰੇ।
ਜਿਸ ਤੇ ਆਇ ਆਪ ਕੋ ਹੇਰੇ ॥੫੪॥
ਮੈਂ ਚਿਰਕਾਲ ਜੋਗ ਤਪ ਕੀਨੇ।
ਲਹਿ ਸਿੱਧੀ ਨਰ ਕਰੇ ਅਧੀਨੇ।
ਮਨ ਮੇਰੇ ਮਹਿਂ ਸ਼ਾਂਤਿ ਨ ਹੋਈ।
ਮਾਨਹਿਂ ਮੋਹਿ ਜਗਤ ਸਭਿ ਕੋਈ ॥੫੫॥
ਸਭਿ ਗਤਿ ਪਿਖਿ ਮੈਂ ਰਿਦੇ ਬਿਚਾਰਾ।
ਇਹ ਸਿੱਧਾਂ ਲੌਕਿਕ ਬਿਵਹਾਰਾ।
ਕਰਿ ਕਰਿ ਕਸ਼ਟ ਜੋਗ ਤਪ ਤਾਪਤਿ।
ਨਹੀਂ ਅਨੰਦ ਮੋਹਿ ਕਉ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ॥੫੬॥
ਅਬਿ ਨਿਜ ਸ਼ਰਨ ਰਾਖਿ ਸੁਖ ਕੰਦ!
ਉਪਦੇਸ਼ਹੁ ਜਿਮਿ ਲਹਹੁਂ ਅਨੰਦ।
ਚਿਰੰਕਾਲ ਕੀ ਆਸਾ ਮੇਰੀ।
ਪੂਰਨ ਕੀਜਹਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਬਡੇਰੀ’ ॥੫੭॥
ਅਪਨ ਭਗਤ ਜੋਗੀ ਕਹੁ ਜਾਨਾ।
ਸ਼੍ਰੀ ਸਤਿਗੁਰ ਤਿਹ ਸੰਗ ਬਖਾਨਾ।
‘ਇਹ ਤਨ ਤਜਿ ਕੈ ਅਪਰ ਧਰੀਜੈ।
ਪੁਨ ਹਮ ਢਿਗ ਹੁਇ ਆਨਂਦ ਲੀਜੈ’ ॥੫੮॥
ਇਮਿ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਸੁਨਿ ਕਰਿ ਗਯੋ।
ਇੱਛਾ ਪੂਰਬਕ ਤਨ ਤਜਿ ਦਯੋ।
ਉਰ ਧਰਿ ਕਰਿ ਗੁਰ ਕੋ ਅਨੁਰਾਗਾ।
ਅਰੁ ਸਭਿ ਜਗ ਤੇ ਕਰਿ ਵੈਰਾਗਾ ॥੫੯॥Ansu 59:
ਦੋਹਰਾ: ਸੋ ਜੋਗੀ ਧਰਿ ਬਾਸ਼ਨਾ, ਜਨਮ੍ਯੋ ਗੁਰ ਕੁਲ ਮਾਂਹਿ।
ਹ੍ਵੈ ਅਨੁਸਾਰੀ ਵਾਸ਼ਨਾ, ਪ੍ਰਗਟ੍ਯੋ ਅਪਨੀ ਚਾਹਿ॥੧॥
ਚੌਪਈ: ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰ ਅਮਰਦਾਸ ਕੇ ਨੰਦ।
ਪ੍ਰਥਮ ਭਏ ਦ੍ਵੈ ਸ਼ੁਭ ਜਨੁ ਚੰਦ।
ਭਯੋ ਬਡੋ ਮੋਹਨ ਤਿਸ ਨਾਮ।
ਪਰਮ ਵਿਰਾਗਵਾਨ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ॥੨॥
ਗ੍ਯਾਨਾਨੰਦ ਮਹਿਂ ਸਦਾ ਬਿਲਾਸਹਿ।
ਉਰ ਬਿਕਾਰ ਕੋ ਲੇਸ਼ ਨ ਤਾਸਹਿ।
ਬਡ ਅਵਧੂਤ ਇਕਾਕੀ ਰਹੈ।
ਕਿਹ ਤੇ ਸੁਨੈ ਨ ਮੁਖ ਤੇ ਕਹੈ ॥੩॥
ਮੌਨ ਧਰੇ ਮਨ ਥਿਰਤਾ ਗਹੈ।
ਸ਼ੁਭ ਗੁਨ ਗਨ ਕੋ ਮੰਦਰ ਅਹੈ।
ਨਹਿਨ ਪ੍ਰਬਿਰਤੀ ਮਹਿਂ ਚਿਤ ਜਾਂਹੀ।
ਸਦਾ ਸ਼ਾਂਤਿ ਰਸ ਸ੍ਵਾਦ ਸੁ ਗ੍ਰਾਹੀ ॥੪॥
ਦੁਤਿਯ ਮੋਹਰੀ ਮਹਾਂ ਸੁਜਾਨ।
ਜਗ ਬਿਵਹਾਰ ਬਿਖੈ ਬੁਧਿਵਾਨ।
ਇਸ ਕੇ ਪੁੱਤ੍ਰ ਪ੍ਰਥਮ ਨਿਪਜਯੋ।
ਨਾਮ ਅਰਥ ਮਲ ਤਿਹ ਧਰਿ ਦਯੋ ॥੫॥
ਪਰਮ ਭਗਤਿ ਗੁਨਿ ਗਨ ਅਨੁਰਾਗੀ।
ਗੁਰ ਕੁਲ ਮਹਿਂ ਉਪਜ੍ਯੋ ਬਡਭਾਗੀ।
ਤਿਸ ਪੀਛੇ ਸੋ ਜੋਗੀ ਆਇ।
ਜਨਮ੍ਯੋ ਮਹਿਦ ਮੋਦ ਉਪਜਾਇ ॥੬॥
ਜਿਨ ਤਪ ਜੋਗ ਕਰ੍ਯੋ ਬਹੁ ਕਾਲਾ।
ਜਨਮ੍ਯੋ ਸ਼ਰਧਾ ਧਰੇ ਬਿਸਾਲਾ।
ਪਾਇ ਗ੍ਯਾਨ ਕੋ ਲਹ੍ਯੋ ਅਨੰਦ।
ਇਹੀ ਬਾਸ਼ਨਾ ਭਲੀ ਮੁਕੰਦ ॥੭॥
ਗੁਰ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਸਭਿ ਜਾਨਾ।
ਪੌਤ੍ਰ ਜਨਮ ਕੋ ਸੁਨਿ ਕਰਿ ਕਾਨਾ।
ਬੱਲੂ ਸੋਂ ਫੁਰਮਾਵਨ ਕਿਯੋ।
‘ਪੁੱਤ੍ਰ ਮੋਹਰੀ ਕੇ ਜੋ ਭਯੋ ॥੮॥
ਤਿਸ ਕੋ ਆਨਹੁਂ ਨਿਕਟ ਹਮਾਰੇ।
ਜਨਮ੍ਯੋ ਜੋ ਅਨੰਦ ਇਛ ਧਾਰੇ।
ਸੁਨਤਿ ਦਾਸ ਗਮਨ੍ਯੋ ਤਿਸ ਥਾਨਾ।
ਗੁਰ ਫੁਰਮਾਵਨਿ ਤਿਨਹੁਂ ਬਖਾਨਾ ॥੯॥
ਆਇਸੁ ਮੇਟ ਸਕਹਿ ਨਹਿਂ ਕੋਈ।
ਤੁਰਤ ਪ੍ਰਸੂਤ ਮ੍ਰਿਦੁਲ ਸਿਸ ਹੋਈ।
ਤੂਲ ਸੁ ਵਸਤ੍ਰ ਅਛਾਦਨ ਕਰ੍ਯੋ।
ਲੇ ਬੱਲੂ ਨਿਜ ਹਾਥਨਿ ਧਰ੍ਯੋ ॥੧੦॥
ਸਨੈ ਸਨੈ ਸਤਿਗੁਰ ਢਿਗ ਆਨ੍ਯੋ।
-ਇਹ ਬਡਭਾਗ- ਸਭਿਨਿ ਮਨ ਜਾਨ੍ਯੋ।
ਪ੍ਰਭੁ ਨੇ ਪੌਤ੍ਰ ਲਿਯੋ ਨਿਜ ਗੋਦ।
ਸਭਿ ਪ੍ਰਵਾਰ ਮੈਂ ਭਯੋ ਪ੍ਰਮੋਦ ॥੧੧॥
ਬੱਲੂ ਸੋਂ ਬੋਲੇ ਭਗਵੰਤ।
‘ਇਹ ਅਵਤਰ੍ਯੋ ਬਡੋ ਸ਼ੁਭ ਸੰਤ।
ਰਿਦ ਅਨੰਦ ਕੀ ਇਛਾ ਜਾਂਹੂ।
ਲੀਨ ਜਨਮ ਹਮਰੇ ਕੁਲ ਮਾਂਹੂ ॥੧੨॥
ਇਸਕੋ ਨਾਮ ‘ਅਨੰਦ’ ਧਰੀਜੈ।
ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਹੁਇ ਗੁਨਿ ਸਭਿ ਲੀਜੈ।
ਹਮ ਭੀ ਇਸ ਕੋ ਦੇਹਿਂ ਉਪਾਇਨ।
ਬਾਨੀ ਸੁੰਦਰ ਕਰਹਿਂ ਗੁਨਾਇਨ ॥੧੩॥
ਨਾਮ ਅਨੰਦ ਤਾਂਹਿ ਕੋ ਰਾਖਹਿਂ।
ਮਨੁਕਾਮਨ ਦਾਨੀ ਜੋ ਭਾਖਹਿਂ’।
ਇਮਿ ਸਤਿਗੁਰ ਕਹਿ ਬੱਲੂ ਸੰਗ।
ਲਗੇ ਬਨਾਵਨ ਗਿਰਾ ਉਮੰਗ ॥੧੪॥
ਪੌਤ੍ਰ ਗੋਦ ਚਿਤ ਮੋਦ ਧਰੰਤੇ।
ਬਾਨੀ ਕੋ ਰਸਨਾ ਉਚਰੰਤੇ।
ਪੌੜੀ ਕਰੀ ਦੋਇ ਕਮ ਚਾਲੀ।
ਨਿਜ ਪੌਤ੍ਰੇ ਪਰਿਥਾਇ ਬਿਸਾਲੀ ॥੧੫॥
ਪੌਤ੍ਰ ਸੁ ਬਾਨੀ ਕੋ ਆਨੰਦ।
ਨਾਮ ਧਰ੍ਯੋ ਗੁਰ ਭਯੋ ਅਨੰਦ।
ਪੁਨ ਬੱਲੂ ਕੋ ਦੀਨਸਿ ਬਾਲਕ।
ਲੇ ਘਰ ਕੋ ਗਮਨ੍ਯੋ ਤਤਕਾਲਕ ॥੧੬॥
ਤਿਸ ਮਾਤਾ ਕੀ ਦਿਯੋ ਸੁ ਗੋਦ।
ਦੇਖਿ ਪੁੱਤ੍ਰ ਕੋ ਮਹਾਂ ਪ੍ਰਮੋਦ।
ਜਬਿ ਬੱਲੂ ਗੁਰ ਕੇ ਢਿਗ ਆਯੋ।
ਮੰਗਲ ਮੂਲ ਸੁ ਬਾਕ ਸੁਨਾਯੋ ॥੧੭॥
‘ਲਿਹੁ ਢੋਲਕ ਅਬਿ ਅਪਨੇ ਹਾਥ।
ਚਢਿ ਕੋਠੇ ਪਰ ਬਡ ਸੁਰ ਸਾਥ।
ਗਾਵਹੁ ਅਨਂਦ ਬਜਾਵਹੁ ਜਾਵਹੁ।
ਹਰਖਾਵਹੁ ਬਹੁ ਨਰਨਿ ਸੁਨਾਵਹੁ ॥੧੮॥
ਇਹੁ ਬਾਨੀ ਸੁੰਦਰ ਗੁਨ ਭਰੀ।
ਸੁਨਹਿਂ ਜੁ ਪਾਇ ਕਾਮਨਾ ਧਰੀ ।
ਨਿਤਿ ਇਸ ਪਠਨ ਨੇਮ ਨਿਰਬਾਹੇ।
ਅਲਭ ਨ ਵਸਤੁ ਹੋਤਿ ਜਿਹ ਚਾਹੇ॥੧੯॥
ਭੁਕਤਿ ਮੁਕਤਿ ਕੀ ਇਹ ਫਲ ਦਾਇਕ।
ਪਾਯ ਪਦਾਰਥ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਇਕ।
ਰਚੀ ਹੇਤੁ ਸਿੱਖ੍ਯਨ ਕੱਲ੍ਯਾਨ।
ਪਠਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਸੁਖ ਲਹਹਿਂ ਮਹਾਂਨ ॥੨੦॥
ਸਭਿ ਕਾਰਜ ਕੀ ਸਿੱਧੀ ਦੇਤਿ।
ਜੋ ਇਸਿ ਧਾਰਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ।
ਸਭਿ ਮੰਗਲ ਕੇ ਆਦਿ ਪਢੀਜੈ।
ਪੂਰਨ ਹ੍ਵੈ ਨਿਰਬਿਘਨ ਲਹੀਜੈ’ ॥੨੧॥
ਗੁਰ ਆਇਸੁ ਤੇ ਬੱਲੂ ਦਾਸ।
ਲੇ ਕਰਿ ਢੋਲਕ ਅਪਨੇ ਪਾਸ।
ਕੋਠੇ ਪਰ ਚਢਿਕੈ ਤਤਕਾਲਾ।
ਕੀਨਿ ਬਜਾਵਨਿ ਧੁਨੀ ਬਿਸਾਲਾ ॥੨੨॥
ਆਠ ਤੀਸ ਪੌੜੀ ਸਭਿ ਗਾਈ।
ਧੁਨਿ ਊਚੀ ਸੋਂ ਨਰਨ ਸੁਨਾਈ।
ਜਿਨ ਜਿਨ ਸੁਨ੍ਯੋ ਕਾਨ ਮਹਿਂ ਤਬੈ।
ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰਗਟੀ ਉਰ ਸਬੈ ॥੨੩॥
ਅਨਂਦਮੂਲ ਬਾਣੀ ਸ਼ੁਭ ਕਰੀ।
ਭਗਤਿ ਵਿਰਾਗ ਗ੍ਯਾਨ ਸੋਂ ਭਰੀ।
ਚਤੁਰਥ ਪਾਤਸਾਹ ਜਬਿ ਭਏ।
ਇਕ ਪੌੜੀ ਤਿਨਹੂਂ ਰਚਿ ਕਏ ॥੨੪॥
ਇਕ ਸ਼੍ਰੀ ਅਰਜਨ ਤਿਹ ਸੰਗ ਜੋੜੀ।
ਅਨਂਦ ਮਹਾਤਮ ਚਾਲਿਸ ਪੌੜੀ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਮੈਂ ਜੁ ਪਠਹਿ ਅਨੰਦ।
ਮਿਲਹਿ ਗੁਬਿੰਦ ਮੁਕੰਦ ਅਨੰਦ ॥੨੫॥
The summary of the above is as follows:
Ansu 58
Satguru Jee was sitting in his glory when one day a Sidh Yogi arrived. He fully prostrated before Guru Sahib and said, "Since the time you have become Guru I have been wishing for your darshan. Now my good fortune has sprouted that I have come here and had your darshan. I had been doing jog-tap for quite a long time and have obtained the sidhi powers through which I have gained quite a following, but despite this following, I still have not obtained peace of mind. After looking at it from all perspectives I decided that these sidhis are a worldly power; enduring great difficulties I did jog-tap but I still have not obtained anand. Now, O' giver of peace, please keep me in your refuge and give me such a teaching that I will obtain anand. Since a long time this has been my wish. Please bless me and fulfil this wish of mine."
Sri Satguru jee recognised this jogi as a bhagat and said to him, "Leave your body and take another birth. Then we shall bless you with anand." After hearing this from Satguru Jee, the jogi left with love and bairaag in his heart and then left his body.
Ansu 59:
So, this jogi (using his sidhi powers) left his body. [After some time] He then took birth among Guru Sahib's descendants. Baba Mohan was reclusive. Baba Mohri's first son was named Arthmal. Baba Mohri then had another son who was the incarnate of this sidh jogi who had just in his previous life done a lot of tapasiya and left his body with the faith of taking birth again.
When, all-knowing Guru Sahib heard the news of a second son being born to Baba Mohri, Satguru Jee instructed Bhai Balu (ਬੱਲੂ) Jee (a most devoted hazoori Sikh sevadar of Guru Sahib's who used to help with the seva of Satguru jee's ishnaan, clothes, and food) to bring Mohri's second son who has just been born with the desire of achieving anand. Bhai Balu jee went and told Baba Mohri just that; who can disobey the instruction of the Satguru. The new-born infant was wrapped in clothes and Bhai Balu jee picked up the child in his hands and slowly made his way to Satguru Jee's darbar. Seeing this everyone began to think that this child is very fortunate. Satguru Jee picked up the child into His lap. The whole family was very pleased. Sri Guru jee said to Bhai Balu, "This child has taken the incarnation of a big and holy saint in who's heart is the desire of anand. He has taken birth amongst our descendants. Name this child Anand. He will be a Mahapurkh and instil all good qualities. We shall also utter some beautiful Bani which will also be named Anand.
This Bani will fulfil the desires of the mind. Saying this to Bhai Balu, Guru Sahib picked up the child with great happiness and began uttering the Bani of Anand of which 40* pauris and addressed to this grandson. The grandson and the Bani were both named Anand. After this Guru Sahib handed over the child back to Bhai Balu who left towards Baba Mohri's house and gave the baby to mother who was very happy seeing her son. When Bhai Balu returned to Guru Jee, Guru Jee instructed him to take a drum, climb onto the roof, and sing the Bani of Anand Sahib.
"Make sure many people here it and become happy. This Bani is filled with beautiful qualities. Whoever listens to this Bani, whatever intentions he (or she) listens to it with will be fulfilled. Anybody who reads this everyday, nothing will be out of his reach, whatever he desires, he will obtain. This Bani will give the fruit of bhagti and mukti, all treasures will casually be obtained. The Bani has been spoken for the liberation of the Sikhs, be reading and listening to it, great peace will be obtained. All works will come to completion for that person who lovingly recites Anand Sahib. At any occasion of happiness this Bani will enable the work to come to completion without any obstacle."
Listening to this instruction from Satguru jee, Bhai Balu jee got a drum, climbed onto the roof and sung Anand Sahib. Whoever heard this recitation, bhagti entered their hearts. In this way Guru Sahib spoke the auspicious Bani of Anand Sahib which is filled with bhagti, bairaag, and giaan. Those who recite Anand Sahib at Amritvela they meet the liberating Lord.
*
Kavi Santokh Singh jee writes 38 pauris and later erroneously writes that Sri Guru Raam Daas Jee spoke the 39th, and Siri Guru Arjun Dev Sahib Jee wrote the 40th. This is not at all the case. All 40 pauris were spoken by Sri Guru Amar Daas Sahib jee.Translated from Dr. Ajit Singh Aulakh’s steek of Sooraj Prakash
NOTE: Sri Guru Amar Daas jee’s second son was Baba Mohri jee. Baba Mohri jee’s second son was named Anand. Baba Anand jee’s son was Baba Sundar jee who Guru Sahib enabled to utter the Bani of Ramkali Sadd in Siri Guru Granth Sahib Jee.
Below is what the Faridkot Teeka states about the uthaanka of Anand Sahib:
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਚੇ ਪਾਤਸਾਹ ਜੀ ਕੇ ਹਜੂਰ ਕਿਸੀ ਜੋਗੀ ਨੇ ਗਿਆਨ ਉਪਦੇਸ ਚਾਹਾ ਤਿਸ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਹਿਆ ਤੈਨੇ ਏਕ ਹੋਰ ਜਨਮ ਪਉਣਾ ਹੈ ਤਿਸ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ ਤਿਸਨੇ ਵੁਹ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗ ਦੀਆ ਔਰ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀਕਾ ਪੋਤਰਾ ਰੂਪ ਹੋ ਕਰ ਅਨੰਦ ਨਾਮੁ ਕਰ ਜਨਮੁ ਧਾਰਾ ਤਿਸ ਕੋ ਦਾਈ ਕੇ ਹਾਥ ਮੰਗਵਾਇਕੇ ਅਪਨੇ ਹਾਥੋਂ ਪਰ ਉਠਾਇ ਲੀਆ ਔ ਤਿਸ ਕਾ ਨਾਮ ਅਨੰਦ ਰਖਿਆ ਪੁਨ:ਲੋਕ ਵਧਾਈਆਂ ਦੇਣ ਲਗੇ ਤਬ ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਿਧਾਂਤ ਮੈਂ ਬੋਲਕਰ ਅਨੰਦ ਨਾਮ ਬਾਣੀ ਕੋ ਰਚਤੇ ਭਏ ਤਿਸੀ ਕਰ ਸਭ ਮੰਗਲ ਕਾਰਜ ਮੈਂ ਅਨੰਦ ਜੀ ਕਾ ਪਾਠ ਹੋਤਾ ਹੈ ॥ (ਫਰੀਦਕੋਟ ਵਾਲਾ ਟੀਕਾ, ਪੰਨਾ ੨੭੮੧)
Loose Translation: In the hazoori of Siri Guru Jee Sache Patshah a yogi requested instruction (updesh) and Guru Jee replied saying you will have to take another birth and then we shall instruct you, the yogi promptly left his body and took the form of Satguru Jee’s grandson named Anand. And [Guru Sahib] calling the midwife took the child in His own hands and named him Anand. People came to give congratulations and Guru Jee issued the principle that this spoken bani named Anand which should be recited at all occasions of happiness.
Opinion: This is quite similar to Sooraj Prakash and was probably derived from it. The main difference is that Bhai Balu jee’s mention has been omitted and replaced with the mention of a midwife.
The book Uthaanka Siri Guru Granth Sahib Jee by Mahant Sadhu Singh also gives the names of the ladies who came to give congratulations as Sahib Devi Brahmni and Raamo Marasan, Gian Singh in his uthaanka book has written the same details.
Bhai Kahn Singh Nabha writes in Mahan Kosh:
ਸੰ. आनन्द- ਆਨੰਦ. {ਸੰਗ੍ਯਾ}. ਖ਼ੁਸ਼ੀ. ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ. "ਮਿਟਿਆ ਸੋਗ ਮਹਾ ਅਨੰਦ ਥੀਆ". (ਆਸਾ ਮਃ ੫)। (2) ਰਾਗ ਰਾਮਕਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਬਾਣੀ, ਜੋ ਤੀਜੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮੋਹਰੀ ਜੀ ਦੇ ਪੁਤ੍ਰ ਦੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਸੰਮਤ ੧੬੧੧ ਵਿੱਚ ਉੱਚਾਰਣ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਪੋਤੇ ਦਾ ਨਾਉਂ 'ਅਨੰਦ' ਰੱਖਿਆ ੩. ਗੁਰ ਅਮਰ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪੋਤਾ. ਇਹ ਮਹਾਤਮਾ ਵਡਾ ਕਰਣੀ ਵਾਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ. ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਨੰਦ ਜੀ ਨੂੰ ਪਾਲਕੀ ਭੇਜਕੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਦਵਾਇਆ ਸੀ. ਉਹ ਪਾਲਕੀ ਹੁਣ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। (4) ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਆਹ (ਸ਼ਾਦੀ) ਦਾ ਨਾਉਂ ਭੀ ਅਨੰਦ ਬਾਣੀ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹੈ. "ਬਿਨਾ ਅਨੰਦ ਬਿਆਹ ਕੇ ਭੁਰਾਤੇ ਪਰ ਕੀ ਜੋਇ ਮੇਰਾ ਸਿੱਖ ਨ ਸੋਇ". (ਰਤਨਮਾਲ) ਅਨੰਦ ਬਾਣੀ ਹੋਰ ਮੰਗਲ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭੀ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੈਸੇ- ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਪਾਠ ਹੋਇਆ. "ਗੁਰੁ ਬਾਣੀ ਸਖੀ ਅਨੰਦ ਗਾਵੈ". (ਆਸਾ ਮਃ ੫) ਦੇਖੋ, ਆਨੰਦ ੪। (5) ਸੰ. अनन्द. ਵਿ- ਨੰਦ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ) ਬਿਨਾ. ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਰਹਿਤ.Translation from the English version of Mahan Kosh:
Quote
Mahan Kosh English Translation, Punjabi University Patiala
ਅਨੰਦ happiness,joy,delight. "ਮਿਟਿਆ ਸੋਗ ਮਹਾ ਅਨੰਦ ਥੀਆ"-Asa M5. 2. Guru Amardas's composition in Ramkali measure which he composed in Sammat 1611 on the occasion of the birth of Baba Mohri's son. Mohri was the Guru's younger son. 3. Guru Amar Daas’ grandson. He was a man of great spiritual eminence. Guru Hargobind sent a special palanquin to bring him to Kiratpur. That palanquin is now at Goindval.4. In Sikhism marriage ceremony is also called anand." "ਬਿਨਾ ਅਨੰਦ ਬਿਆਹ ਕੇ ਭੁਰਾਤੇ ਪਰ ਕੀ ਜੋਇ ਮੇਰਾ ਸਿੱਖ ਨ ਸੋਇ""-Rattanmal. This bani is also recited on other auspicious occasions, as it was recited at the birth of Guru Hargobind. " ਗੁਰੁ ਬਾਣੀ ਸਖੀ ਅਨੰਦ ਗਾਵੈ "- Asa M5.
Bhai Sahib Veer Singh jee writes in his Panj Granthi Steek:
ਸੰਸ:, ਆਨੰਦ (ਆਙ+ਨਦਿ=ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ) ਖੁਸ਼ੀ, ਉਮਾਹ । ਆਨੰਦ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਬੀ ਨਾਉਂ ਹੈ । ਆਨੰਦ ਦਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਕ ਰੂਪ ‘ਆਣੰਦ’ ਹੈ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਪ ‘ਅਨੰਦ’ ਹੈ । ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਅਨੰਦੁ ਤੇ ਆਨੰਦੁ ਦੁਇ ਰੂਪ ਆਏ ਹਨ । ਵਿਸ਼ੇਸ਼-ਸੰਮਤ ੧੬੧੭ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਦੇ ਲਗ ਪਗ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸਪੁਤਰ ਮੋਹਰੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਇਕ ਪੁਤਰ ਹੋਇਆ । ਪੋਤਰੇ ਦੇ ਜਨਮ ਪਰ ਸਿਖ ਸੰਗਤ ਨੇ ਆ ਕੇ ‘ਆਨੰਦ ਆਨੰਦ’ ਕਿਹਾ ਤੇ ਵਧਾਈ ਦਿਤੀ । ਸਤਿਗੁਰ ਜੀ ਨੇ ਕਿਨਾ ਸਚਾ ਅਨੰਦੁ ਸਤਿਗੁਰ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਬਾਣੀ ਸੱਚੇ ਅਨੰਦ ਸੰਬੰਧੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਬਾਣੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬੀ ਅਨੰਦ ਹੋਇਆ । ਪੋਤਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਬੀ ‘ਅਨੰਦ’ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ । ਉਹ ਪੁਰਖੁ ਤਪੱਸਵੀ, ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਉਪਰਾਮ ਤੇ ਸਦਾ ਲਿਵ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ । ਤਦ ਤੋਂ ਇਹ ਬਾਣੀ ਸਿਖਾਂ ਦੇ ਹਰ ਮੰਗਲ ਸਮੇਂ ਤੇ ਉਚਾਰੀ ਯਾਂ ਗਾਂਵੀਂ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਬਾਣੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ੫ ਅੰਕ ਤੇ ਅੰਤਲਾ ਇਕ ਗਾਵੇਂ ਯਾਂ ਉਵਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਦਾ ਭੋਗ ਇਸ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ । ਇਹ ਪਾਠ ਰਹਿਰਾਸ ਵਿਚ ਭੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ । ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਬੀ ਅਨੰਦ ਦਾ ਪਾਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਵਿਵਾਹ ਸਮੇਂ ਭੀ ਇਸ ਅਨੰਦ ਦਾ ਪਾਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸਿਖਾਂ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਦੀ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਅਨੰਦਕਾਰਯ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਥੋਂ ਤਾਈਂ ਕਿ ਜਿਸ ਐਕਟ ਨਾਲ ਇਹ ਵਯਾਹ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਵਾਨਗੀ ਪਾ ਗਿਆ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬੀ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਹੈ । (ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਪੰਜ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਟੀਕ, ਸਫ਼ਾ ੧੯੧)
Loose Translation: Sanskrit: happiness, blossom. Anand is also a [kirtam] name of God. The original form of Anand is ‘ਆਣੰਦ’ but the Panjabi form is ‘ਅਨੰਦ’. In the bani both spellings of ਅਨੰਦੁ and ਆਨੰਦੁ have come. Around 1617 Bikrami [approximately corresponding to 1561 C.E., at which time Satguru Jee’s form was aged approximately 82 years] in Sri Guru Amar Daas Jee’s son, Baba Mohri Jee’s house, a son was born. On the occasion of the birth of Guru Sahib’s grandson Sikh Sangat came and came giving congratulations saying ‘ਆਨੰਦ ਆਨੰਦ’. Satguru Jee replied that the true anand only comes when one obtains the Satguru, and at that time, Satguru Jee recited the bani associated with the true anand. The Bani itself was entitled Anand. The grandson was also named Anand. The grandson (Anand) was a meditative and remained aloof from the world always connected [to God]. From this point onwards, Anand Sahib was sung or recited at all Sikh occasions. At these occasions, the Bani’s first 5 stanzas and the last are sung or recited. The bhog of KaRah Prashaad is also not done with reciting these pauris of Anand Sahib. This paath is also included in Rehraas Sahib. Anand Sahib is also recited in the preparation of Amrit. At the time of wedding Anand Sahib is also recited. The name of the Sikh wedding ceremony has also become known as Anand-Karaj, to such an extent that it has been accepted on a legislative level and named the Anand Marriage Act. [/color](Bhai Sahib Veer Singh jee, Panj Granthi Steek, p. 191)
On pages 185–186 of Sri Asht Gur Chamatkar, Bhai Veer Singh jee writes:
Below is the translation of the above from the English version of Sri Asht Gur Chamatkar by M.L. Mongia (p.275–276):
30. ANANDBeloved Guru Amar Das had two sons, Mohan was the elder son and Mohri was the younger. Mohri’s elder son was Arth Mal and now he got another son and people said that the new born seems to be a sadhu with Supernatural powers. There was great rejoicing in the family on the birth of this son. Everyone came to congratulate.
Beloved Guru also received the news and messages of congratulations.
Beloved Guru wished to see the child. He blessed the child and named him ‘Anand’.
On seeing so much joy in the family, beloved Guru composed a scripture. He named the scripture ‘Anand’ meaning joy.
This scripture is filled with ecstasy that one gets on meeting the Guru or when one feels the sensation of the presence of the Lord in the mind and body. It sings the praises of the Lord’s name. It is a hymns of Spiritual rapture.
Some people thought that beloved Guru has composed this scripture that displays the pleasure of the birth of a son in the family. But the self-control mentioned in the scripture indicates that beloved Guru wished that the family that is rejoicing in sentimental love should be shown how to rejoice in Spiritual love.
By composing the scripture he showed that the true joy is Spiritual-joy that is illustrated in this scripture.
Beloved Guru ordered that this scripture be recited on every auspicious time or time of happiness so that people should not get intoxicated with worldly happiness. They should remember the true happiness that comes from the remembrance of the Lord’s name, even at that time.
Guru Nanak preached living in the family with mind turned towards the Lord.
He did not forbid enjoying honest earning, pious socializing, upbringing children with happiness or any other pious joy.
Beloved Guru composed scripture for happy occasions and sad occasions so that on happy occasions people may celebrate in sentimental happiness but not forget the Lord and the spiritual happiness that one gets from recitation of the Lord’s name. In the same way he composed a scripture for sad times so that the disciples do not become disheartened. They should not go into thanklessness. They should not forget the Lord. They should recite the scripture and their mind should feel detached. They should realize the world as perishable and turn their minds towards remembrance of the Lord. They should get strength to bear the loss.
Poems, praises, Anand and hymns of marriage were for happy occasions and doleful hymns for sad occasions.
Regarding Anand he ordered that after every singing of divine hymns (Kirtan) Anand should be sung and then sacred sweet distributed. This tradition is continuing up till now. After the conclusion ceremony of Holy Scripture, after Rehras, at the ceremony of seating on throne, at the engagement ceremony, at the time of making the sacred nectar, at the time of seating of a saint or at the marriage ceremony it is essential to recite six stanzas of Anand.
Even the marriage of Guru-disciples is called ‘Anand Marriage’.
Not only on the occasions of happiness, even on occasions of sadness such as the death of a person the scripture “Anand” is recited after the scripture “Sohela”. Similarly on the tenth day of death, after Sohela, Anand is recited before the sacred sweet is served. At the time of Turban ceremony also Anand is recited. At the time of the birth of Guru Hargobind, the devotees sang Anand.
Sri Anand on whose birth beloved Guru composed the scripture “Anand” later became a great saint.
In Suraj Parkash it is mentioned that he was a meditative in his previous birth. He got so much love for Guru Amar Das that he renounced his earthly body and took birth in Guru Amar Das’ house as his grand-son.
Giani Harbans Singh Jee on page 339 in the 9th volume of his teeka of Siri Guru Granth Sahib Jee opines that these type of saakhis make Sikh history flavorous but it doesn’t seem acceptable according to Gurmat principles to connect the name of the Anand bani and Guru Sahib’s grandson because Gurbani itself does not mention this.
He also writes a lengthy discussion about the topic of Anand which is attached here. Bhai Joginder Singh jee Talwara has not made any mention of this story relating to Anand Sahib in his book about Guru Sahib: Jivan Katha Sri Guru Amar Daas Jee
Personally, I don’t have any strong opinion about this. I don’t think any aspect of Gurmat is defied if we accept Kavi Santokh Singh jee’s version. All of the above is just presented for informational purposes and I request forgiveness for all mistakes.
ਸਤਿਗੁਰਬਚਨਕਮਾਵਣੇਸਚਾਏਹੁਵੀਚਾਰੁ॥